Um panorama da poesia epigramática neolatina polonesa (e russa)

Autores

DOI:

https://doi.org/10.24277/classica.v37.2024.1075

Palavras-chave:

Sarbiewski; epigrama; letras neolatinas; poesia jesuíta; Prokopóvitch.

Resumo

O presente artigo traça um panorama da poesia neolatina polonesa, com uma contextualização histórica apropriada sob a ótica das práticas literárias da Polônia do XVI, ao explorar algumas das principais tendências teóricas retóricas subjacentes a essa poesia. O artigo apresenta as letras polonesas renascentistas como centrais na Europa Oriental, cuja autoridade foi decisiva para a formação do campo literário em terras russas e rutenas (hoje, Ucrânia e Belarus) até o século XVIII. Tomando como exemplo a produção epigramática de Maciej Sarbiewski, ofereço uma mirada nas obras teóricas do padre jesuíta Jacobus Pontanus e do principal douto da corte de Pedro, o Grande, Feofan Prokopóvitch.

Downloads

Os dados de download ainda não estão disponíveis.

Referências

CESILA, Robson Tadeu. Epigrama. Catulo e Marcial. Ed. Unicamp; Ed. UFPR. Campinas; Curitiba. 2017.

CHRISSIDIS, Nikolaos. An Academy at the Court of the Tsars: Greek Scholars and Jesuit Education in Early Modern Russia. Northern Illinois University Press. 2016.

DAVIES, Norman. God’s Playground. A history of Poland in two volumes. Vol. 1 The Origins to 1795. Columbia UP. New York. 2005.

FRATE, Rafael. O início da história: os pioneiros da literatura russa moderna. Texto online publicado no blog Estado da Arte. Link (acessado em 17/10/2023): https://estadodaarte.estadao.com.br/o-inicio-da-historia-os-pioneiros-da-literatura-russa-moderna/. 2019.

FULLENWINDER, Henry F. Concors Discordia: Sarbiewski’s De Acuto et Arguto (1627) and Jean de Serres Commentary on Plato’s Timaeus. Bibliothèque d’Humanisme et Renaissance. T. 46, no.3, pp. 619-624. Droz. 1984.

FORDONSKI, Krzysztof; Urbański, Piotr (Ed.). Casimir Britannicus. English translations paraphrases, and emulations of the poetry of Maciej Kazimierz Sarbiewski. MHRA Critical Texts Volume 25. London. 2010.

KOCHANOWSKI, Jan. Laments. Tanslated from the Polish by Stanislaw Baranczak and Seamus Heaney. Faber and Faber, London, 1995.

LACHMANN, Renate. Problematic Similarity: Sarbiewski’s treatise De Acuto et Arguto in the context of concettistic theories of the 17thC. in Russian Literature, pp. 239-252. North-Holland. 1990.

MIŁOSZ, Czesław. The History of Polish Literature. Macmillan Publishing. New York, London. 1969.

MYNORS, R. A. B. P. VERGILI MARONIS. OPERA. Oxford, 1969.

PONTANUS, Jacobus. Poeticarum institutionum Libri III. Ed. tertia cum auctario et indice hactenus desiderato. Eiusdem Tyrocinium poeticum cum supplemento. Typographia A.Sartorii: Ingolstadt. 1600.

PROKOPÓVITCH, Feofan. Sotchiniênia. Pod redaktsiei I.P. Eriêmina. Izd. AN-SSSR: Moskvá, Leningrad. 1961.

SARBIEVIUS, Matthiae Casimiri. Carmina. Nova Editio, prioribus longe auctior et emendatior. Typis Barbou: Parisiis. 1791.

_____________________________. Lyricorum Libri IV, Epodon liber I, Epigramma liber I. Typographus Paci: Neapolis. 1852.

SIEDINA, Giovanna. The Reception of Horace in the Courses of Poetics at the Kyiv Mohyla Academy: 17th-First Half of the 18th Century. Doctoral dissertation, Harvard University. 2014.

SCHMIDT, Pedro Baroni. Aetas Ovidiana. Ovídio como modelo e o problema de gênero na poesia latina medieval. Tese de doutorado. Universidade de São Paulo. São Paulo. 2017.

STANISZ, Anna. Translation, imitation or emulation? The relation of the original to the translation in the English paraphrases of the Ode II.3 entitled Ad suam testudinem by Maciej Kazimierz Sarbiewski. in Artes. Prace roczne studentów MISH UJ, vol. 7. pp. 260-268. Kraków. 2014.

SYDOR, Małgorzata Anna. La Concordia Discors en Sarbiewski y Gracián. in AISO. Actas VII. 2005.

ZUCCARO, Leonardo. O discurso evidente: um estudo da descrição na obra impressa de Manuel Botelho de Oliveira. Dissertação de mestrado. Universidade de São Paulo. São Paulo, 2019.ANTONIL, A. J. Cultura e opulência no Brasil por suas drogas e minas. Brasília: Ed. Senado Federal, 2011.

BAILEY, D.R. Shackleton (ed.) M. Valerius Martialis. Epigrammata. Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana. Monachii et Lipsiae: in aedibus K.G. Saur, 2006.

CESILA, Robson Tadeu. Epigrama. Catulo e Marcial. Campinas/Curitiba: Ed. Unicamp/Ed. UFPR, 2017.

CHRISSIDIS, Nikolaos. An Academy at the Court of the Tsars. Greek Scholars and Jesuit Education in Early Modern Russia. De Kalb: Northern Illinois University Press, 2016.

CRACRAFT, James. The Petrine Revolution in Russian Culture. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press, 2004.

DAVIES, Norman. God’s Playground. A History of Poland in Two Volumes. Vol. 1 The Origins to 1795. New York: Columbia University Press, 2005.

FARELL, Allan P., S.J. The Ratio Studiorum of 1599. Translated into English, with an introduction and explanatory notes. Washington: Conference of major superiors of Jesuits, 1970.

FOWLER, H.W. The works of Lucian of Samostata, complete with exceptions specified in the preface. Vol. 3. Oxford: Claredon press, 1905.

FORDONSKI, Krzysztof; URBAŃSKI, Piotr (ed.). Casimir Britannicus. English Translations Paraphrases, and Emulations of the Poetry of Maciej Kazimierz Sarbiewski. London: MHRA Critical Texts, v. 25, 2010.

HEUBNER, H. (ed.) P. Corneli Taciti. Libri qui supersunt. Tom. I ad excessu Augusti. Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana. Stutgardiae et Lipsiae: In aedibus B.G. Teubneri, 1994.

KOCHANOWSKI, Jan. Laments. Translated from the Polish by Stanislaw Baranczak and Seamus Heaney. London: Faber and Faber, 1995.

MIŁOSZ, Czesław. The History of Polish Literature. New York, London: Macmillan Publishing, 1969.

PATON, W. R. The Greek anthology. 2: Books 7-8. Cambridge: Harvard University Press, 2007. (Loeb Classical Library, 68)

PONTANUS, Jacobus. Poeticarum institutionum Libri III. Ed. tertia cum auctario et indice hactenus desiderato. Eiusdem Tyrocinium poeticum cum supplemento. Typographia Ingolstadt: A. Sartorii, 1600.

PROKOPÓVITCH, Feofan. Sotchiniênia. Pod Redáktsiei I. P. Erémina. Moskvá Leningrad: Izdtvo. Akadiêmii Nauk SSSR, 1961.

PROKOPÓVITCH, Feofan. Ob iskusstve ritorítcheskom diésiat knig. Trad. G. A. Stratanóvski. Moskvá Sankt-Peterburg: Alians-Archeo, 2020.

QUINTILIANO. Instituição Oratória. Ed. em latim e português. Trad. apresentação e notas Bruno Fregni Basseto. Campinas: Ed. Unicamp, 2016.

SARBIEVIUS, Matthiae Casimiri. Carmina. Nova Editio, prioribus longe auctior et emendatior. Parisiis: Typis Barbou, 1791.

SARBIEVIUS, Matthiae Casimiri. Lyricorum Libri IV, Epodon liber I, Epigramma liber I. Neapolis: Typographus Paci, 1852.

SCHMIDT, Pedro Baroni. Aetas Ovidiana. Ovídio como modelo e o problema de gênero na poesia latina medieval. São Paulo. Tese (Doutorado em Letras Clássicas) - Faculdade de Filosofia, Letras e Ciências Humanas, Universidade de São Paulo, São Paulo, 2017.

SIEDINA, Giovanna. The Reception of Horace in the Courses of Poetics at the Kyiv Mohyla Academy: 17th-First Half of the 18th Century. Doctoral Dissertation, Harvard University, 2014.

STANISZ, Anna. Translation, imitation, or emulation? The relation of the original to the translation in the English paraphrases of the Ode II.3 entitled Ad suam testudinem by Maciej Kazimierz Sarbiewski. Artes. Prace roczne studentów MISH UJ, Kraków, v. 7, p. 260-8, 2014.

STONE, Daniel. The Polish-Lithuanian State, 1386-1795. Seattle: University of Washington Press, 2001.

STROEBEL, E. (ed.) M. Tullius Cicero. Rhetorici Libri duo de Inventione. Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana. Stutgadiae: in aedibus B.G. Teubneri, 1965.

SYDOR, Malgorzata Anna. La Concordia Discors en Sarbiewski y Gracián. In: Actas del VII congreso de la Associación Internacional del Siglo de Oro (AISO), Cambridge, 18-22 de julio de 2005. Madrid/Frankfurt: Iberoamericana/Vervuert, p. 585-90, 2006.

TCHISTÓVITCH, I. A. Feofan Prokopóvitch i egó vrémia. Sankt-Peterburg: Tipográfiia Akadiémi Nauk, 1868. Disponível em: http://imwerden.de/publ-1360. Acesso em: 14 mar. 2024.

UBALDINI, P. (ed.) Carmina poetarum nobilium Io. Pauli Ubaldini studio conquisita. Mediolani: Apud Antonium Antonianum, 1563. Disponível em: https://books.google.com.br/books?id=Ies7AAAAcAAJ&pg=PA01&lpg=PA01&dq#v=onepage&q&f=false. Acesso em: 14 mar. 2024.

WES, Marinus A. Classics in Russia 1700-1855: Between two horsemen. Leiden, New York, Köln: E.J. Brill, 1992.

ZHIVOV, Victor Markovich. Language and Culture in Eighteenth-century Russia. Boston: Academic Studies Press, 2009.

ZUCCARO, Leonardo. O discurso evidente: um estudo da descrição na obra impressa de Manuel Botelho de Oliveira. 2019. Dissertação (Mestrado em Literatura Portuguesa) – Faculdade de Filosofia, Letras e Ciências Humanas, Universidade de São Paulo, São Paulo, 2019, p. 585-90.

Downloads

Publicado

2024-04-25

Como Citar

Frate, R. (2024). Um panorama da poesia epigramática neolatina polonesa (e russa). Classica - Revista Brasileira De Estudos Clássicos, 37, 1-17. https://doi.org/10.24277/classica.v37.2024.1075